ugamedia

Epigenetica en DNA & Genen

‘Nieuw onderzoek in de epigenetica werpt een ander licht op de rol van de genen. Er is veel meer dat uw gezondheid bepaalt!’

‘Nieuwe ontdekkingen in de epigenetica zetten het idee dat ziekte voortkomt uit lotsbestemming – goede of slechte genen – in een ander daglicht’.

‘Verbeeldingskracht is alles! Het is de sleutel tot alles wat tot je komt’. Albert Einstein

‘Voer voor artsen, neurowetenschappers, psychologen en psychiaters’. Hans Zevenboom

Samenvatting

1.Ons lichaam reageert met een complex arsenaal van veranderingen op alles wat we denken en voelen. Iedere gedachte en elk gevoel geeft de stoot tot genetische veranderingen in onze lichaamscellen. Eén van de factoren die invloed hebben op welke genen actief zijn, is onze ervaring. Alles wat je denkt, voelt en gelooft verandert van moment tot moment je genexpressie en de chemische samenstelling van je lichaam.

Als jij beseft, dat jij bij iedere gedachte en elk gevoel op elk moment van de dag bezig bent met het epigenetisch manipuleren van je lichaamscellen, dan beschik je plotseling over een mate van controle op je gezondheid en geluk dat een doorslaggevend verschil maakt. Door zelf je overtuigingen, gevoelens en andere epigenetische invloeden die je gezondheid bevorderen te kiezen, kun je een virtuele epigenetische gezondheidscyclus creëren. Via zo’ n gezondheidscyclus grijp  je bewust in met positieve emoties, gedachten en meditaties.
Wat optimale gezondheid is, verschilt natuurlijk van mens tot mens. Het heeft daarom weinig zin om je eigen gezondheidspiek te vergelijken met die van iemand anders. Echter, hoe gezond of ziek we op dit moment ook mogen zijn altijd hebben we het vermogen zelf de aard van onze gedachten en gevoelens te bepalen en te kiezen voor die (genees)wijze welke ons kan helpen onze gezondheidspiek te bereiken.

2. Eén van de factoren die invloed hebben op welke genen actief zijn, is bijvoorbeeld onze ervaring, onze omgeving of onze voedingsgewoonten.
3. Onze gedachten kunnen sets van genen aan- of uitzetten.
4. Genezing via genexpressie wordt bewerkstelligd door stamcellen in de hersenen (incl. hersenschors, de hippocampus, de hypothalamus, de huid, de spieren, het darmepitheel, het beenmerg, de lever en het hart).
   5. Ervaringsafhankelijke genen stimuleren stamcellen tot de vorming van nieuwe hersencellen – en niet alleen bij jonge mensen maar bij mensen van alle leeftijden. Ervaringen leiden tot het ontstaan van nieuwe neuronencircuits.
   6. Als we onze nieuwe ervaringen door middel van herhaling versterken, versterken we tevens de neurale circuits die ze ondersteunen; als we dat niet doen, komt het nieuwe neurale netwerk al gauw tot verval. Dit impliceert dat nieuwe gedachten, handelingen en gewoonten voortdurend moeten worden geactualiseerd om ‘wortel te schieten’.
5. Wat je gelooft, beïnvloed je gedrag; wat je gelooft, leidt tot chemische reacties; wat je gelooft, kan jouw realiteit worden.

Inleiding

Wetenschappers willen beter begrijpen waarom sommige mensen meestal diegene die ouder zijn, overgewicht hebben of obesitas, een stofwisseling syndroom ontwikkelen, een aandoening die gekenmerkt wordt door een groep van risicofactoren, waaronder hoge bloeddruk, glucose, een hoog cholesterol, insuline resistentie, een vervetting van de lever en toegenomen buikvet. Deze toestand verhoogt het risico op hartziekte, diabetes type 2 en andere ziekten waaronder kanker.

 
De moderne geneeskunde gaat uit van het denkbeeld dat je gezondheid nauwelijks te beïnvloeden is. De meeste artsen en biologen schrijven het lichamelijk functioneren en de gezondheid van een organisme toe aan het DNA. Het DNA wordt beschouwd als de architect, de bouwmeester én het centrale krachtstation van het lichaam, waarin de blauwdruk van de eiwitten en aminozuren van het lichaam zit. ‘DNA is de drager van het erfelijk materiaal volgens vele universitaire wetenschappelijke onderzoeken! Het DNA bevat de code waarin al onze erfelijke eigenschappen zijn vastgelegd, zoals je bloedgroep, de kleur van je ogen en haar, kans op bepaalde erfelijke ziekten ………….’

Sinds de ontdekking van het DNA (1953) in de celkernen gaat de wetenschap ervan uit dat dit de centrale commandopost is van de cel en dus van het hele lichaam. De genen (codes in het DNA) van mensen zouden zowel de bouw en functie van hun lichaam als hun gedrag, dus ook ziekte en gedragstoornissen bepalen. Genen (klein stukje DNA dat de code bevat voor één eigenschap) worden zelf gezien als oorzaak van kanker, alcoho-lisme en criminaliteit. Dit wordt ‘genetische determinisme’ genoemd.

Later, toen men inzicht had verkregen in hoe erfelijkheid werkt op moleculair niveau, ontstond het ‘centrale dogma’, volgens welke de informatiestroom in biologische organismen loopt van DNA naar RNA (een kopie van DNA) en vervolgens naar de eiwitten, die voor de bouw en functie van het lichaam zorgen. Deze opvattingen houden in, dat de celkern het ‘brein’ van de cel is. Dit zou betekenen, dat een onmiddellijke dood zou ingaan als men zijn ‘brein’ (de celkern) zou verwijderen of  ‘verliest’.

Niets is minder waar! Onderzoekers van het UMC Utrecht (juli 2008) hebben ontdekt hoe cellen weer kunnen gaan delen, nadat het DNA is beschadigd door kanker. Cellen waaruit de kern bijvoorbeeld is verwijderd, blijven tenminste nog twee maanden leven. De kern met zijn DNA kan dus niet het ‘brein’ van de cel zijn. Welk onderdeel van de cel is dit dan wel?

[Eiwitten zijn de bouwstenen die ons lichaam nodig heeft voor iedere functie die het vervult. Eiwitten reguleren de reacties van ons immuunsysteem, vormen de ‘steigers’ die de structuur van iedere cel ondersteunen, leveren de enzymen die als katalysator voor chemische reacties werken en dragen informatie vanuit de ene cel naar de andere over. Waar het DNA als blauwdruk kan worden gezien, vertegenwoordigt het RNA de werktekeningen die nodig zijn voor de bouw, terwijl de eiwitten de bouwmaterialen zijn. RNA is een kopie van een klein stukje DNA dat uit de celkern kan worden gebracht, waardoor andere eiwitten deze instructies kunnen lezen en nieuwe eiwitten kunnen maken. Het grootste verschil tussen DNA en RNA is dat RNA uit één enkele spiraal bestaat, die veel korter is dan het DNA-molecuul. Genen spelen de hoofdrol in de erfelijkheid, zij bevatten de informatie voor alle erfelijke eigenschappen. Een gen is een stukje van het DNA. Genen liggen verspreid op de chromosomen In normale gevallen draagt een RNA-molecuul de informatie van één gen].

Beïnvloeding van genen: epigenetica
Vaak horen we zeggen: ’Zo zijn we geboren’, ‘Ze is een geboren atlete’ of ‘Ze heeft goede genen’, allemaal voor de verklaringen voor het één of andere gedragsaspect van iemand. Het dogma van genetische bepaaldheid heeft zich vanuit het laboratorium zo wijd verspreid dat het diep is ingesleten in onze publieke cultuur. ‘Een gen voor dit, een gen voor dat’. ‘Een nieuw (DGKK-)gen voor aangeboren afwijking van geslachtsorgaan’ – UMC St. Radboud Nijmegen, nov. 2010. ‘Wetenschappers hebben een gen MKP-1 ontdekt, dat een belangrijke rol speelt bij een depressie’. [18 okt. 2010, De Pers]

Maar wij zijn wezens die zowel uit materie als uit energie bestaan. Alle leven is doortrokken van elektromagnetisme. Uit talrijke onderzoeken is nu gebleken, dat vrijwel elk biologisch proces hand in hand gaat met elektromagnetische veranderingen.

‘De energie die neuronen instroomt, ze weer verlaat en ze omgeeft, onderhoudt een constante (energie-)wisselwerking met de uiterlijke omgeving. Genen zijn het medium waarin organismen informatie opslaan; de energie is het medium waarmee ze informatie overdragen’.
Onderzoekers komen steeds meer aan de weet over het proces dat genen aan- en uitzet én door welke invloeden dat gebeurt. Eén van de factoren die invloed hebben op welke genen actief zijn, is bijvoorbeeld onze ervaring, onze omgeving of onze voedings-gewoonten. We nemen feiten en ervaringen in ons op en kennen er betekenissen aan toe. Welke betekenissen we er mentaal, emotioneel of spiritueel aan toekennen, is vaak even belangrijk voor de activering van genen als de feiten op zich. Met als gevolg dat onze gedachten sets van genen aan of uitzetten.

Onze emoties en gedragingen beïnvloeden de (innerlijke) structuur van onze hersenen door het creëren van neurale circuits die bestaande patronen versterken of nieuwe doen ontstaan, te bevorderen. Net zoals we wegen verbreden, omdat de verkeerstroom dichter is geworden, neemt het aantal neuronen dat ons lichaam nodig heeft voor het verwerken van de ‘dichtere’ informatiestroom vanwege een intensivering van ons denken over een onderwerp, sterk toe. Net zoals onze spieren in omvang toenemen naarmate we meer fysieke inspanning leveren. Op deze manier vergroten de gedachten (informatiestroom=energievorm) die we denken de informatiestroom langs de neurale snelwegen. Met als gevolg: ‘Alles wat je gelooft of denkt, wordt biologie’,  in onze hormoonstelsel, neurale netwerken, genetische sets en elektromagnetische systemen, compleet met de complexe wisselwerking daartussen.

Stappen in genetische expressie

‘Hoe wij onze omgeving waarnemen, bepaalt direct de activiteit van onze genen!’
‘Wat een cel uniek maakt, is de informatie die het membraan binnenlaat’.

Hoe het proces doormiddel van een gen een resultaat in het lichaam bewerkstelligt, is goed in kaart gebracht. Het celmembraan heeft honderdduizenden schakelaars in de vorm van eiwitreceptoren, die de functie van de cel kunnen reguleren door een bepaald gen in- of uit te schakelen. Maar die inschakeling of uitschakeling wordt bepaald door een signaal uit de omgeving! De activering van een gen wordt dus in feite bepaald door één van de vele invloeden uit de omgeving van het lichaam. Op zijn beurt heeft dat weer invloed op de chemische coating (methylering) van de dubbele DNA-helix.

Signalen dringen door het membraan van iedere lichaamscel en bereiken daar de celkern. Dáár dringen ze het chromosoom binnen en activeren er een specifiek DNA-streng. Iedere DNA-streng is omgeven door een ‘eiwitmantel’. Deze eiwitmantel fungeert als een barrière tussen de in de DNA-streng opgeslagen informatie en de rest van de intracellulaire omgeving. De blauwdruk in het DNA kan alleen worden ‘gelezen’, nadat de eiwitmantel is afgewikkeld. Zolang ze is beschermd, verkeert de blauwdruk in het DNA in een sluimertoestand. Bij de aankomst van een signaal wordt de eiwitmantel rondom de DNA-streng afgewikkeld en zal het DNA-molecuul met behulp van het RNA een matrix-molecuul repliceren dat als medium fungeert. Nu pas kan het signaal doordringen in de blauwdruk. Dit is wat de wetenschappers bedoelen als ze zeggen dat een gen tot expressie komt!
En juist dit toegankelijk maken van de DNA-blauwdruk in de eiwitmantel vormt de grondslag voor de cellulaire constructie. Net zoals de blauwdruk van de architect de informatie voor de bouw van een gebouw bevat, bevatten de chromosomen de blauwdrukken vol informatie over het construeren van moleculaire samenstellingen. Zolang de blauwdrukken van de architect niet uit de kokers zijn gehaald en niet plat uitgerold op de tafel van de aannemer liggen, zijn ze slechts een ‘sluimerend’ potentieel. Ook de blauwdrukken in onze genen zijn sluimerende potentiëlen, totdat de genen tot expressie komen en gebruikt kunnen worden als richtlijnen voor de samenstelling van de eiwitten die de constructieve taken van het leven uitvoeren.

Signalen van buiten de cel

Stamcellen zijn ongedifferentieerde cellen: ‘basiscellen’, die het lichaam kan specialiseren tot een spiercel, een botcel, een huidcel, een hartcel of alle andere soorten cellen die het lichaam nodig heeft. Als je je in je vinger snijdt en je lichaam moet de snee repareren, stuurt het wondje een signaal naar de genen die een rol spelen bij wondgenezing. Deze genen komen tot expressie en stimuleren stamcellen ertoe zich te specialiseren tot gezonde, volledig functionele huidcellen. De genezing via genexpressie wordt bewerkstelligd door stamcellen in de hersenen (incl. de hersenschors, de hippocampus, en de hypothalamus, de huid, de spieren, het darmepitheel, het beenmerg, de lever en het hart).
Als dit signaal wordt verstoord, kan de boodschap niet helder doordringen tot de stamcellen. Je zou kunnen zeggen: ‘Er wordt niet genoeg klei tot nuttige vormen gekneed, of het kneedproces duurt te lang voordat de vitale energie van het lichaam wordt weggeleid voor de vorming van de biochemische stoffen van de vecht-of-vlucht-respons, uitgelokt door de negatieve emoties’. Hierdoor wordt bijvoorbeeld een wondgenezing verstoord.

Epigenetica onderzoekt dus de signaalbronnen buiten het DNA die de genexpressie reguleren. Het is dus het onderzoek naar de signalen die de genen aan- en uitzetten. Sommige signalen zijn van chemische aard; andere hebben een elektromagnetisch karakter. Sommigen komen van binnen het lichaam; andere zijn de reacties van ons lichaam op signalen van buiten het lichaam. Maar onthoudt, dat de activering van genen nauw samenhangt met genezing en de werkzaamheid van het immuunsysteem!

Je lichaam ‘leest je geest’

Velen ervaren het leven als zeer stressvol. Maar wat er in feit gebeurt, is dat het regelmatig circuleren van stresshormonen door je lichaam uiteindelijk afbreuk zal doen aan je immuunsysteem. Het verzwakt uiteindelijk je organen en je wordt vroeg oud. De tot stress leidende gedachten die tot de afscheiding van het op stress reagerende hormoon noradrenaline leiden, doen afbreuk aan het natuurlijke genezend vermogen van de mens. Waar de vecht-of-vluchtreactie tienduizend jaar geleden nog iets toevoegde, toen moeder Natuur je nog bleef aanmoedigen, zegt nu: ’Stop! Je schaadt je lichaam’.

We proberen nu op vele manieren onze stressverslavingspatronen te doorbreken. Maar biochemisch gesproken is je lichaam niet in staat het verschil te registreren tussen de chemische stoffen die in je lichaam vrijkomen vanwege een objectief gevaar – als iemand met een speer op je afkomt rennen – of vanwege een subjectief gevaar, zoals de woede uitbarsting van je baas, je buurvrouw of je partner.

Wat je lichaam betreft, zijn de biochemische en genetische effecten hetzelfde. Je lichaam kan niet bepalen of de ene ervaring een fysieke realiteit is, en de andere slechts het rondmalen van een abstract idee in je geest. Ze creëren allebei een chemische omgeving rond je cellen die massa’s signalen op je genen afvuurt. En er zijn diverse categorieën van genen die de eiwitten activeren welke verband houden met stress!

‘Het inzicht dat veel van onze genetische activiteit beïnvloed door factoren buiten de cel, is een radicale omkering van het dogma van genetische bepaaldheid’.

In de genenshow ben jij de regisseur
Natuurlijk we weten allemaal, dat er bepaalde factoren zijn in iemands leven die groot verschil maken voor zijn of haar gezondheid en levensduur. Zo dragen een dieet dat rijk is aan groeten en fruit, dagelijkse aerobic lichaamsbewegingen en niet roken en niet te veel alcohol drinken allemaal bij aan het bereiken van een hoge leeftijd. Dit zijn gedragingen die voor iedereen zichtbaar zijn. Metafysische factoren zijn niet zichtbaar, zoals bewust en intentioneel leven (tot uiting komend in onze overtuigingen, gevoelens, gebeden, geesteshouding en ons optreden tegenover anderen), maar ze vervullen een belangrijke rol in de epigenetische controle van onze genen. Simpel door onze gemoedstoestand te verbeteren en stress te verminderen!

Het heeft de wetenschap veel tijd gekost om te ontdekken dat zoiets immaterieels als een overtuiging een fysieke aanwezigheid kan hebben in de vorm van positieve of negatieve veranderingen in onze lichaamscellen! Nu is vast komen te staan, dat deze factoren een ingrijpende invloed hebben op onze gezondheid en levensduur. Met deze wetenschap hebben we de balans van onze gezondheid in eigen hand, want alles wat je denkt, voelt en gelooft verandert van moment tot moment je genexpressie en de chemische samenstelling van je lichaam.

Laten we enkele voorbeelden bekijken die de balans in ons voordeel kunnen doen omslaan. Ze zijn stuk voor stuk gebaseerd op gedegen wetenschappelijk onderzoek en bevatten lessen die we vanaf vandaag in de praktijk kunnen brengen.

Je overtuigingen en je biochemie

Dr. Gall Ironson – hoogleraar psychologie en psychiatrie wijst op een correlatie tussen onze gezondheid en onze overtuigingen. Ze heeft bewezen, dat er een verband bestaat tussen bepaalde overtuigingen en specifieke veranderingen in het immuunsysteem.
Gedurende 4 jaar mat dr. Ironson diverse indicatoren van de gezondheidstoestand van HIV-patiënten. Eén van die indicatoren was hun viraal gehalte – de hoeveelheid aidsvirus in een bloedmonster. Ook telde zij de concentratie van de zgn. positieve T-lymfocyten (CD4-cellen), witte bloedcellen die verantwoordelijk zijn voor het onschadelijk maken van lichaamsvreemde micro-organismen.
Dr. Ironson stuitte tijdens haar onderzoek op twee bijzondere indicatoren voor de snelheid waarmee het HIV zich in het lichaam verspreidde. De eerste was hun persoonlijke kijk op God. Zo schrijft zij: ‘Bij mensen die God zien als een veroordelende God, loopt het aantal CD4 (T-helpercellen) twee keer zo snel terug als bij hen die God niet als een veroordelende God zien!’. Zo verklaarde een patiënt: ‘Ooit zal God streng over mij oordelen’. Een tweede factor is de persoonlijke relatie van de deelnemer met God. Het onderzoek wees uit, dat patiënten die niet geloven dat God van hen houdt, ‘drie keer zo snel T-cellen verloren als zij die wel geloofden dat God van hen houdt’.

Uit dit onderzoek blijkt een enorme sterke associaties tussen spiritualiteit en de progressie van HIV’s. Let wel, dat veel Amerikanen (31%) geloven in een God van Hel en Verdoemenis. Slechts 23 % van de Amerikaanse bevolking gelooft in een goedertieren God; 16% gelooft in een kritische God; 24% gelooft in een afstandelijke God en 5% is atheïst.

Psychologie wordt fysiologie

Onderzoekers rekruteerden 48 schoonmaaksters die in een hotel werkten. De ene groep kreeg te horen, dat ze hun werk moesten zien als een gezonde lichaamsbeweging. De andere groep kreeg niets te horen. Na 30 dagen bleek er significante veranderingen in het lichaam van de vrouwen van de 1^e groep te zijn opgetreden: één kilo lichaamsgewicht verloren, hun bloeddruk was gemiddeld 10% gedaald en het vetpercentage was afgenomen. Deze fysiologische veranderingen voltrokken zich binnen slechts 30 dagen. Stel je nu voor wat de uitwerking is van een ‘achtergrondmuziek’ in ons hoofd, waarmee we ons zelf vele uren per dag beïnvloeden.

Meditatie
Een vergelijking van de resultaten bereikt door onervaren meditatiebeoefenaars met die van zeer ervaren beoefenaren als Tibetaanse-boeddhistische monniken, wees uit dat er bij de monniken een sterkere toename van de gammagolven optrad; het type dat een rol speelt bij aandachtsconcentratie, herinneringsvermogen en leervermogen. Ook bleek, dat hun hersenactiviteit toenam in die gebieden die actief zijn bij positieve emoties als geluk. Bij monniken die het grootst aantal jaren meditatie hadden beoefend, waren de veranderingen in de hersenen het meest blijvend. Dit impliceert, dat we de delen van ons hersenen die onze geluksgevoelens reguleren, kunnen versterken.
Epigenetische visualisatie
In de jaren 70 werd door dr. Somonton visualisatietechnieken toegepast om kankerpatiënten te helpen zich beter tegen hun ziekte te verdedigen. Nancy had baarmoederkanker, IVe stadium met uitzaaiingen, maar wilde niets weten van de conventionele therapieën. Onder het motto: ’Mijn lijf heeft de ziekte gecreëerd, dus heeft het ook het vermogen om die ongedaan te maken’. Ze bedacht een visualisatie, waarin ze zag dat er minuscule sterretjes door haar lichaam bewogen. Steeds als er een scherpe punt van zo’ n sterretje een kankercel raakte, stelde ze zich voor dat de kankercel ‘lek werd geprikt’ en als een ballon verschrompelde. Ze concentreerde zich op wat ze at, hoe ver ze kon wandelen, op haar baden en de sterren. Daarna begon ze te visualiseren, hoe haar leven er over jaren uit zou zien.

Drie maanden na de diagnose ging ze terug naar haar behandelend arts. Ze had gewacht met het maken van een afspraak, totdat ze er innerlijk van overtuigd was dat de kanker volledig was verdwenen …….. en dat was ook zo! Dit detail wijst op de preventieve mogelijkheden van epigenetische geneeskunde.

Waarom stress pijn veroorzaakt
Het stresshormoon Cortisol heeft dezelfde chemische voorlopers als DHEA (dehydro-epi-drosteron), een hormoon dat een rol speelt bij veel heilzame lichaamsfuncties en een lang leven. Dit is het meest voorkomende hormoon in ons lichaam en is verantwoordelijk voor het repareren van de lichaamscellen. Beide hormonen worden geproduceerd door de bijnierschors. Als de bijnierschors de voorlopers (de grondstoffen) van DHEA gebruikt voor de aanmaak van Cortisol, vermindert de productie van DHEA. Bij een lage cortisol-bloedspiegel daarentegen komen deze grondstoffen vrij en kan er meer van het belangrijke, gezonde DHEA-hormoon worden geproduceerd.

De reactie van je lichaam op stress omvat veel meer dan alleen het stoppen van de DHEA-productie voor de aanmaak van cortisol. Als gevolg van stressprikkels vinden er meer dan 1400 chemische reacties plaats en veranderen de waarden van ruim 30 verschillende hormonen en neurotransmitters. Wanneer we onszelf bevrijden van stress met gebruikmaking van de juiste geesteshouding, overtuiging, koestering, auto-suggesties en bidden of mediteren, beginnen we zelf te bepalen welke instrumenten van ons genetisch symfonieorkest zich duidelijk mogen laten horen. Deze kennis ontsluit een panorama voor zelfgenezing, dat ieder dag tot je beschikking staat. Want ……. als jij beseft dat jij bij iedere gedachte en elk gevoel op elk moment van de dag bezig bent met het epigenetisch manipuleren van je lichaamscellen, beschik je plotseling over een mate van controle op je gezondheid en geluk.

Door zelf je overtuigingen, gevoelens en andere epigenetische invloeden die je gezond-heid bevorderen te kiezen, kun je een virtuele epigenetische gezondheidscyclus creëren. In deze gezondheidscyclus kiezen we steeds voor positieve overtuigingen, gebeden en visualisaties die ten goede komen aan onze gezondheid. Zo zorgen we bewust, dat er goede signalen naar onze cellen en genen gaan. Zulke signalen verminderen stress en zijn bevorderlijk voor de synthese van heilzame hormonen als DHEA en duizenden andere stoffen die onze gezondheid ten goede komen. Praat positief tegen jezelf (autosuggesties of affirmaties), positieve overtuigingen, een positieve geesteshouding, bidden, mediteren en menslievende activiteiten voegen de ene baksteen na de andere toe aan de goede kant van de balans.

Besef, dat er maar heel weinig processen in het menselijke lichaam die door één enkel gen wordt gestart of gestopt! In de meeste gevallen komen daar veel genen aan te pas. Het is een misvatting dat er één gen is voor dit, één gen voor dat.

Primair reagerende genen
Primair reagerende genen reageren binnen enkele minuten op prikkels uit onze omgeving en gebeurtenissen in ons leven. Ze vormt een interface tussen de omgeving en de neuro-chemische processen in het lichaam. Als deze genen worden geactiveerd, activeren ze andere genen, die coderen voor de proteïnen welke bepalend zijn voor het aanpassings-vermogen van onze lichaamscellen. Primair reagerende genen bereiken hun expressie-piek binnen een uur, secundaire genen binnen ongeveer twee uur.

Een categorie van primair reagerende genen reguleert de waak- en slaaptoestanden van ons lichaam. Het zijn zgn. chrono-biologische genen, ook wel ‘klokgenen’ genoemd. Primair reagerende genen kunnen worden geactiveerd door cognitieve veranderingen in de persoon, alsmede door prikkels van buitenaf, zoals gevaren, voedsel of seksuele prik-kels.
Onthoud, dat de primair reagerende genen van cruciaal belang zijn voor het functioneren van ons immuunsysteem, maar ook van invloed kunnen zijn op de ontwikkeling van de foetus!

Genen die reageren op gedragingen en ervaringen

Er zijn maar heel weinig processen in het menselijk lichaam die door één enkel gen worden gestart of gestopt! In de meeste gevallen komen daar veel genen aan te pas. De door de massamedia verbreide idee dat er één gen is voor dit, en één gen voor dat, is een misvatting! Bij mensen met een hartkwaal spelen circa zeshonderd genen met een andere genexpressie een rol.

Gedurende uiteenlopende bewustzijnstoestanden, zoals slapen en waken, emotionele opwinding, dis- en eu-stress, enz. komen diverse genpatronen tot expressie. Omdat de desbetreffende genen verband houden met onze gedragingen, worden ze gedrags-afhankelijke genen genoemd. Zij vormen een interface tussen onze gedachten en ons lichaam. Daarom vormen ze een belangrijk deel van de verklaring van het raadsel hoe psychische toestanden ons lichaam beïnvloeden, hoe psychotherapie, bidden, devotie en sociale rituelen positieve invloed op ons lichamelijk welzijn kunnen hebben. Zij ver-schaffen ons een weg waarlangs we zelf positieve invloed op onze lichamelijke gezond-heid kunnen uitoefenen door onszelf toe te leggen op gedragingen die de gezondheid bevorderen en gedragingen te vermijden die ons kunnen schaden.

Ervaringsafhankelijke genen zijn genen die door zowel leren als veranderingen (nieuwe ervaringen) worden geactiveerd. Deze klasse van genen genereert de synthese van proteïnen die benodigd zijn om stamcellen hun instructies te geven, zodat ze in de weefsels van onze spieren en organen gekwetste of beschadigde cellen kunnen ver-vangen. Dit is de basis van alle groei en genezing! Want, ervaringsafhankelijke genen stimuleren stamcellen tot de vorming van nieuwe hersencellen – en niet alleen bij jonge mensen maar bij mensen van alle leeftijden. De ervaring die we opdoen, veranderen daadwerkelijk de structuur (‘de bedrading’) van onze hersenen.
Ervaringen leiden tot het ontstaan van neuronencircuits. Als iemand pas heeft geleerd hoe je op de juiste manier een tennisracket zwaait, zal hij of zij sterk moeten concen-treren om zich de juiste instructies te herinneren. Op een gegeven moment, na genoeg herhalingen, zijn de neurale synapsen die bij de zwaaibeweging betrokken zijn zo goed ontwikkeld, dat de leerling zich er niet langer op hoeft te concentreren. De zenuw-verbinding die bij het op de juiste manier zwaaien van het racket in actie komen,  zijn  dan zo overvloedig in aantal dat hij of zij de prestatie ook zonder bewuste aandacht kan leveren.
Het idee dat je ‘een oude hond geen nieuwe kunstjes kunt leren’ blijkt dus onjuist te zijn. Onze hersen blijven gedurende héél ons leven nieuwe neuronencircuits vormen, zolang ze daartoe gestimuleerd worden! Dit proces wordt neurogenese genoemd.

Leerervaringen en andere bewustzijnstoestanden met sterke concentratie geven de stoot tot het tot expressie komen van genen. Genen die de vorming van nieuwe neuronen stimuleren. We weten dat de groei van onze organen al tegen het einde van onze tienerjaren tot staan komen; onze hersenen daarentegen – dankzij de voortgaande stimuli van nieuwe gedragingen, ontdekkingen, lichaamsbeweging, een nieuwe omgeving en nieuwe ervaringen – blijven ons leven lang een dynamisch centrum van creativiteit. Eén van de vormen van die creativiteit kan bestaan uit het creëren van gezondheid waar eerst ziekte bestond! Vele wonderbaarlijke genezingen zijn hiervan een direct gevolg!

Je geheugen her-programmeren voor genezing
Je eigen designerbrein creëren

Het proces dat korte-termijnherinneringen omzet in lange-termijnherinneringen staat centraal in het proces van neurogenese. Het kortetermijngeheugen maakt alleen gebruik van bestaande circuits van moleculaire communicatie tussen de zenuwcellen. Daarentegen worden lange-termijnherinneringen verwerkt door het deel van de hersenen dat de hippocampus (gelegen in de zgn. ‘middenhersenen’) wordt genoemd. Bij het coderen van lange-termijnherinneringen stimuleert de hippocampus ervarings-afhankelijke genexpressie. Het is vooral een gen, dat bekend is als zif-268. Dit leidt tot de groei van nieuwe synapsen en nieuwe neurale circuits in de hersenen.

Recente onderzoekingen hebben geleid tot inzicht in de rol van de genen in de psycho-somatische netwerk. Zo is de hypothalamus een structuur in de hersenen die de activiteit van de frontale hersenkwabben transformeert tot hormonale signaalmoleculen. Deze communiceren met de endocriene klieren, hetgeen weer invloed heeft op andere systemen, zoals het immuunsysteem, het spijsverteringsstelsel en het hele stelsel van spieren en botten. Delen van de hypothalamus maken een hormoon aan dat CRH (corticotropin-releasing hormone) wordt genoemd; dit hormoon stimuleert de productie van een stuk of twaalf andere signaalmoleculen die invloed hebben op stress en ontspanning.
Het gen dat de stoot geeft tot de productie van CRH ligt op chromosoom 8. Dit chromo-soom is van zo’ n essentieel belang voor ons functioneren, dat het gedurende duizenden jaren niet of nauwelijks is veranderd! ‘De grootste dichtheid van CRH-synthetiserende en – uitscheidende neuronen wordt aangetroffen […] in de prefrontale, insulaire en cingulaire regio’s van de hersenen, waar ze een bemiddelende rol vervullen in cognitieve en gedragsmatige processen. Secundaire signaalmoleculen binnen de cel dragen extracellulaire prikkels uit de omgeving (met inbegrip van psychosociale impulsen) over naar de celkern, waar ze genexpressie initiëren’. Bij één van zijn experimenten (Eric Kandel, 2000 Nobelprijs voor geneeskunde) ontdekte hij, dat als er nieuwe herinneringen ontstonden het aantal synaptische connecties in de geprikkelde zintuigelijke neuronen van 1300 naar 2600 sprong; een verdubbeling van het aantal connecties. Dit aantal nam echter binnen drie weken af  tot het oorspronkelijke aantal van 1300, tenzij de ervaring werd versterkt.
Dus, als we onze nieuwe ervaringen door middel van herhaling versterken, versterken we tevens de neurale circuits die ze ondersteunen; als we dat niet doen, komt het nieuwe neurale netwerk al gauw tot verval – niet na verloop van jaren, maar in minder dan één maand! Dit impliceert dat nieuwe gedachten, handelingen en gewoonten voortdurend moeten worden geactualiseerd om ‘wortel te schieten’!

Ook inzicht verandert de hersenen. Eén onderzoek naar de effecten van momenten van inzicht zag mbv. MRi en EEG-technologie abrupt optredende uitbarstingen van hoogfrequente gammagolven (40Hz) in de hersenen. Deze uitbarstingen deden zich steeds vlak voor een moment van nieuw inzicht voor. Het vermoeden bestaat dat er op een moment van inzicht een complex geheel van nieuwe verbindingen in de hersenen wordt gevormd en het aantal nieuwe synaptische connecties tussen de neuronen worden verdubbeld zodra de ervaringsafhankelijke genen zijn geactiveerd. Eén van de manieren waarop codering van herinneringen gebeurt, doet zich voor als we in gedachten een bepaalde scene herhalen!
Vroeger dachten we dat herinneringen in de loop van de tijd veranderden. Inmiddels weten we dat we oud-herinneringsmateriaal combineren met informatie-bits uit onze actuele omgeving. Vergelijk het met het uitprinten van een foto op de dichtstbijzijnde printer, waarbij je de afdruk in-scant in de computer die je op dat moment toevallig gebruikt: zo’ n foto wordt op subtiele wijze opnieuw opgebouwd. Zo gaat het ook met herinneringen telkens als ze in ons opkomen.

Als we echter de nieuwe connecties die we bij neurogenese ontwikkelen niet gebruiken, raken we ze ook weer kwijt. Het werk van Kandel heeft aangetoond, dat als nieuwe leerervaringen niet worden versterkt, het basisaantal van 1300 synaptische connecties tot wel 800 kan dalen. Kortom: de hersenen werken ongeveer als een elektricien die de bedrading van een huis renoveert. Met dit verschil dat waar de elektrische stroom het vaakst vloeit, zullen de hersenen de bedrading vanzelf versterken om te voorzien in de nodige capaciteit. Het materiaal voor de nieuwe bedrading wordt verkregen door de oude, ongebruikte circuits te ontmantelen.

Nieuwe ervaringen leiden niet alleen tot de groei van nieuw hersenweefsel, ze houden ook verband met ons psychisch welzijn! Er bestaat een relatie tussen klinische depressie en ….. een gebrek aan nieuwe celgroei in de hersenen. Dit verklaart waarom de hippocampus in de hersenen van lijders van depressie op den duur wel 15 procent kan krimpen, want di-stress en sociale trauma´s resulteren in prikkels uit de omgeving die het tot expressie komen van ervaringsafhankelijke genen remmen.

De hippocampus is betrokken bij het oproepen van herinneringen. Het herhaaldelijk ´afspelen´ staat centraal in het proces dat het ontstaan van duurzame herinneringen op de lange termijn leidt! De hippocampus bevat ook stamcellen, de nog niet gespecialiseerde cellen die zich pas zullen specialiseren als ze door een epigenetisch signaal uit de omgeving daartoe worden aangezet. Dit houdt in, dat ook een verouderd stel hersenen kan regenereren! Neurale stamcellen worden ook aangetroffen in andere delen van de hersenen en het ruggenmerg, wat inhoudt dat ons lichaam tot op het laatste moment van ons leven blijft generen. Een enorm verschil met het oude, statische beeld van de hersenen en hun ontwikkeling.

De veranderlijke aard van het herinneringsvermogen als gevolg van het ontstaan van nieuwe neurale circuits, en de ontmanteling van ongebruikte, impliceert dat herinneringen kunnen worden versterkt of kunnen vervagen. Psychotherapie is het streven om pijnlijke herinneringen naar de oppervlakte van het bewustzijn te halen, om ze vervolgens te veranderen. Echter wat we nu weten, is iedere keer als we een oude herinnering naar boven halen, zullen we haar wellicht onbewust her-programmeren. Ook al denken we dat we het ons ‘alleen maar herinneren’. Dit onbewust her-programmeren van verankerde herinneringen kan het heel-wordingsproces niet ten goede komen.
Nieuwe therapievormen als EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing, de-sensibilisering via snelle oogbewegingen en herverwerking) reactiveren eveneens oude pijnlijke trauma’s die vervolgens worden verrijkt met positieve beelden en gevoelens. Ook cognitieve therapieën richten zich op de patiënt door alternatieve inzichten met een positieve lading aan te reiken.

 

Je eigen designerbrein creëren

Leren is veeleisend. Ons bewustzijn wordt verruimd doordat we nieuwe taken ondernemen, zoals het volgen van een cursus over een onderwerp dat geen raakvlak heeft met ons bestaande expertise, je open stellen voor nieuwe vriendschappen, het verwerken van een nieuwe artistieke vaardigheid of het leren mediteren. Deze positieve belastingen maken deel uit van het proces waarmee we de capaciteit van onze hersenen kunnen vergroten.
Maar wat blijkt nu: uit experimenten is gebleken, dat onvoorspelbaarheid en noviteit eveneens cruciale aspecten van het leerproces zijn. De relatie tussen een prikkel en een reactie brengt het leerproces niet verder dan de eerste stap. Prikkels moeten juist onvoorspelbaar zijn om de reacties te continueren en zo de ervaringsafhankelijke genen aan te blijven spreken. Als we de versterking van een bepaalde reactie verwachten, dan neemt de noviteitswaarde van die versterking al snel af en houdt het leren op. Deze noviteit-openbaring-neurogenese-effect kun je zien als een kern-dynamische factor in de psychologie. ‘Het integreert bewustzijnservaringen met biologische processen; genexpressie, eiwitsynthese, neurogenese, genezing etc. etc.’.

Enkele voorbeelden hiervan zijn:

‘Wat je gelooft, beïnvloedt je gedrag’
Een experiment met 180 Britse studenten die werden bediend in een pub. Alles was reëel in de pub: de flessen, de glazen, de inrichting, decoratie en de geuren. Wat de groep studenten niet wisten, was dat er één ding aan ontbrak, nl. de alcohol. De onderzoekers hadden de alcohol vervangen door doodgewone tonic. De barmannen en vrouwen mixten de cocktails alsof ze de echte drankjes brouwden, en de proefpersonen raakten aangeschoten. Hun gedrag verschilde niet veel van dat van de controlegroep die wel de echte drankjes kregen. Het lichaam van de proefpersonen genereerde de neurale prikkels en neuro-chemische substanties die tot lichte dronkenschap leidden, enkel en alleen omdat deze studenten geloofden dat zij alcoholische drankjes dronken. Toen de studenten na afloop de ware aard van het experiment te horen kregen, konden velen van hen nauwelijks geloven dat ze slechts tonic ipv. alcohol kregen. ‘Zij hielden vol, dat ze zich op dat moment aangeschoten hadden gevoeld’, aldus het commentaar van de onderzoekers.
Conclusie: ‘Er bleek uit dat drinken, zelfs als je alleen maar denkt dat je alcohol hebt gedronken, je gedrag beïnvloedt’.
Kortom: wat je gelooft, beïnvloedt je gedrag.

‘Wat je gelooft, leidt tot chemische reacties’

Studenten die onderweg naar een laboratorium waren, stuitten op de gang op een laboratorium-assistent die een stel boeken en een kop koffie in de hand had. De overbeladen assistent vroeg de student de koffie even voor hem vast te houden. Het betrof een kop gloeiend hete koffie of een kop ijskoffie.
Eenmaal in het laboratorium moesten de studenten over een denkbeeldige persoon lezen en hun oordeel over hem geven. Zij die de ijskoffie hadden vastgehouden, beoordeelden de betrokken als killer, egoïstischer en sociaal minder aangepast. Het oordeel van de studenten die de hete koffie hadden vastgehouden, luidde precies het tegendeel.
Het lijkt ongelooflijk, maar zelf zulke minieme verschillen kunnen onze percepties én ons gedrag beïnvloeden. Uit andere onderzoeken is bekend dat ons lichaam in reactie op een placebo endorfine – geluksgevoel – produceert.
Kortom: wat je gelooft, leidt tot chemische reacties.

‘Wat je gelooft, kan jouw realiteit creëren.
De processen in onze hersenen kunnen datgene wat er zich in ons lichaam afspeelt verdringen. Onder hypnose kan iemand ertoe worden gebracht dingen te ‘zien’ die er niet zijn. Of iemand kan erop worden getraind naar normale alledaagse woorden te kijken en ze waar te nemen als volslagen onzinnig. Een aantal hersenonderzoeken mbv. fMRI wijst op soortgelijke onderdrukkende mechanismen in de hersenen. ‘We zijn geneigd te denken, dat beelden, geluiden en aanrakingen in de wereld buiten ons de werkelijkheid belichamen. De hersenen echter construeren datgene wat ze waarnemen op basis van vroegere ervaringen!’
Kortom: wat je gelooft, kan jouw realiteit creëren.

 

‘Alles wat we gewaarworden is tot op zekere hoogte een illusie’

Een onderzoeksteam van Yale kwam tot het opzienbarend besef dat  …..  ‘De landkaart van de cortex (hersenschors) een afspiegeling is van onze percepties en niet van ons stoffelijk lichaam’. Het team voegt er aan toe, dat ……….. ’ De hersenen weerspiegelen wat we voelen, zelfs als dat niet overeenkomt met wat er werkelijk is gebeurd. Wij denken te weten wat er in de stoffelijke wereld gebeurt, maar het is allemaal door onze hersenen geïnterpreteerd!’

Het vermogen van onze hersenen om onze zintuigen te overstemmen, wordt wellicht verklaard door de ontdekking dat de bundels zenuwcellen die zich vanuit onze hersenen vertakken naar onze zintuigen, numeriek in de meerderheid zijn tov. de bundels in omgekeerde richting; een verhouding van 10:1! Anders gezegd: voor iedere bundel van zenuwcellen die prikkels vanuit onze zintuigen doorgeven aan onze hersenen, zijn er ruwweg tien bundels die signalen vanuit de hersenen doorgeven aan de zintuigen! Er is dus een veel grotere bandbreedte voor signalen vanuit de hersenen dan voor signalen naar de hersenen toe!
‘Het idee dat percepties kunnen worden gemanipuleerd door onze verwachtingen is een fundamenteel uitgangspunt voor verder onderzoek naar het kenvermogen’, aldus een neurowetenschapper van de universiteit van Oregon. ‘Aangezien wij deze neurale signaalpaden met iedere gedachte en elk gevoel creëren, zijn we in de gelegenheid een neuraal netwerk te creëren dat volledig gefocust is op de overdracht van positieve, heilzame en vreugde brengende impulsen door beheersing te verwerven over de aard van onze gedachten en gevoelens. Door deze mentale en emotionele toestanden bewust te cultiveren zullen we op den duur de mooie wereld die we ons voorstellen, werkelijk kunnen zien!’

Zo kom je tot levensgeluk

In plaats van dat wie en wat we zijn, zou worden bepaald door onze genen is het in werkelijkheid zó dat we de expressie van onze genen met iedere seconde herschrijven. Dat doen we door te kiezen wat we doen, zeggen en denken! Deze keuzen, die we met ons bewustzijn (de geest) maken, worden iedere dag genetisch in onze hersenstructuur gecodeerd en bij ‘herhaling’ verankerd!

Maar er is meer dan alleen dit axioma van ‘gebruik het of je verliest het’. Activiteits-afhankelijke genetisch expressie maakt ons duidelijk dat we het ‘zowel ervaren als (zelf) creëren’ door doelbewust nieuwe signaalpaden in onze hersenen te vormen. Dit gegeven helpt ons eraan herinneren, dat wij veel van de bedieningsorganen van het heel-wordingsproces in eigen handen hebben. Het maakt ons ervan bewust dat ziekte of gezondheid niet wordt bepaald door artsen, psychiaters, ziekenhuizen, acupuncturisten, chiropractors of andere mensen die in de gezondheidzorg werkzaam zijn.

Als individu creëert ieder van ons een groot deel van onze emotionele en mentale omgeving, waarbij genen in onze cellen ‘aan’ of ‘uit’ worden gezet. Dit ontsluit boeiende en immense mogelijkheden. We hoeven niet op honderden nog komende onderzoeken wachten om onze eigen gezondheid te verbeteren. We kunnen de epigenetische hendels van gezondheid in de handen nemen en ze onmiddellijk in de juiste stand zetten. Zodra we doorkrijgen dat we zelf enig bewuste controle hebben over de biochemische omgeving waarin onze cellen baden, worden we ons scherp bewust van de ingrediënten die we in de stoofpot laten vallen. Dan kunnen we als een meester-kok onze cellen voeden met alleen heilzame gedachten en gevoelens.
Ook worden we ons dan beter bewust van de emoties die we koesteren. Dan nemen we emoties niet langer klakkeloos aan als de vrucht van ervaringen die ons overkomen, maar ervaren ze als aspecten van onze omgevingscocktail.

We weten dat optimisme, menslievendheid, het gebed, meditatie, spiritualiteit, sociale verbondenheid, dankbaarheid, goede intenties en energietherapie invloed hebben op onze gezondheid en kansen op een lang leven. Nu beginnen we te begrijpen dat ons bewustzijn onze genexpressie conditioneert, van moment tot moment. Dit inzicht stelt ons in staat bewustzijnsveranderingen te benutten als een instrument voor heel-wording. Dit besef, dat we via ons bewustzijn een immense interne apotheek van heilzame genen-veranderende, van natura in ons lichaam voorkomende substanties kunnen ontsluiten, zonder ook maar één van de bijwerkingen van kunstmatige medicamenten, verschaft ons een uiterst effectieve greep over ons welzijn.

Slot

‘Verbeeldingskracht is alles. Het is de sleutel tot alles wat tot je komt’. (Albert Einstein)
‘Menigeen vindt zijn hart pas als hij zijn hoofd heeft verloren’. ( Friedrich Nietzsche)

Bewust ontspannen door meditatie heeft een positief effect op de gezondheid. Meditatie helpt je te ontspannen waardoor je prestaties, welzijn en gezondheid verbeteren. Meditatie is ‘afstemmen’ op je innerlijke Zelf; je ware zuivere gevoel(ens) en dat is waar het leven omdraait. Verander je gedachten en je verandert je lichaam. Breng lichaam en geest weer samen en vind jezelf opnieuw uit!

Hans Zevenboom

[Artikel is geschreven nav. het boek ‘Je geniale genen’  van Dawson Church – ISBN 978-90-202-0345-5. Een aanrader: Deepak Chopra – ‘Herontdek je lichaam, hervind je ziel’ – ISBN 978-90-215-4620-9]