De relatie tussen
glutenintolerantie en diabetes
Door Didy van de Veer
De Nederlandse bevolking eet voedsel dat
voor een groot deel uit granen bestaat. Een boterham, beschuitje of schaaltje muesli bij
het ontbijt mag niet ontbreken. Bij de lunch eten wij graag een broodje gezond en 's
avonds een heerlijk macaroni- of spaghettigerecht, denkend aan die prachtige vakantie in
Italië. Gezelligheid zoeken wij bij een kop koffie met gebak of een koekje. In veel
andere producten zijn granen verwerkt. Op straat zie je meer mensen met een broodje of
pizza in de hand dan met een stuk fruit. De graanconsumptie heeft ons in haar greep.
Fructivoor
Fruit en groenten bevatten makkelijk verteerbare eiwitten en daardoor heeft het
spijsverteringsstelsel weinig energie nodig om deze af te breken. Bovendien blijven er
geen afvalstoffen achter in ons lichaam. Hierdoor voelen wij ons energiek en levenslustig.
Ons gebit bestaat uit snij-, hoek- en maaltanden. De snijtanden zijn nodig om het fruit te
snijden, de hoektanden voor het kraken van noten en het openmaken van bepaalde vruchten en
de maaltanden om het fruit vervolgens fijn te malen.
De mens is van nature dan ook een
vruchteneter ofwel fructivoor, waartoe ook de hogere apensoorten behoren, en geen
graaneter ofwel granivoor. Het spijsverteringsstelsel van een fructivoor is veel langer
dan dat van een granivoor of carnivoor (vleeseter). Fruit en groenten bevatten meer
koolhydraten dan vetten en eiwitten, vlees en vis bevatten meer vetten en eiwitten. De
enzymen, die ook wel de katalysatoren van ons lichaam worden genoemd, zetten deze
koolhydraten om in suikers door middel van een gistingsproces. Dit is een ingewikkeld
proces. Daarom hebben wij een lang spijsverteringsstelsel.
Tot de granivoren behoren onder meer vogels
zoals de duif en de kip. Zij hebben een snavel waarmee zij de graankorrels kunnen
verbrijzelen. De eiwitten worden dan ook helemaal afgebroken waardoor er geen afvalstoffen
achterblijven. Het spijsverteringsstelsel is veel korter. De dikke darm ontbreekt. Bij de
mens is het spijsverteringsstelsel er niet op gebouwd om de eiwitten in de granen af te
breken en blijven deze onverteerbaar achter in het lichaam. Zo vormen zich de gifstoffen,
waardoor wij klachten kunnen krijgen of ziek kunnen worden.
Glutenintolerantie
In de granen tarwe, haver, gerst, rogge, spelt en kamut zit gluten. Dit is een
eiwitachtige kleefstof. Omdat de mens van nature fructivoor is en geen granivoor, ontstaat
er een intolerantie voor dit eiwit. Bovendien zijn granen erg slijmvormend. In Nederland
hebben 85.000 mensen glutenintolerantie ofwel coeliakie. Bij 15.000 van hen is de
aandoening coeliakie gediagnosticeerd door middel van een bloedonderzoek of een
darmbiopsie. Bij een glutenintolerantie zijn de dunne darmvlokken aangetast door het eten
van gluten en raken de darmslijmvliezen steeds meer beschadigd. De eiwitten worden niet
goed afgebroken en blijven als gifstoffen achter in het lichaam, waardoor je je ziek
voelt. Hierdoor kunnen de darmen vitaminen en mineralen niet meer goed opnemen en worden
enzymen niet aangemaakt die nodig zijn voor de vertering. Bovendien ontstaat er een tekort
aan kalk, ijzer en zink. De bloedsuikerspiegel raakt ontregeld en zowel vermoeidheid als
depressie kan ontstaan.
De huisarts of specialist erkent deze
aandoening vaak niet of te laat. Patiënten hebben zowel lichamelijke als geestelijke
problemen en worden soms doorverwezen naar de psycholoog of psychiater, terwijl de oorzaak
lichamelijk is. De meest voorkomende symptomen van glutenintolerantie zijn: obstipatie,
diarree, winderigheid, botontkalking, vermagering, bloedarmoede of schildklierproblemen.
Hypoglykemie
Ongezonde voeding, zoals suiker, granen, dierlijke eiwitten, bewerkt voedsel of verkeerde
voedselcombinaties veroorzaken een schommeling van de bloedsuikerspiegel. Deze vervelende
aandoening noemt men hypoglykemie. Je bent moe, voelt je soms depressief en je kunt
prikkelbaar reageren of zelfs last hebben van een woedeaanval.
Als er sprake is van een glutenintolerantie
en je eet granen, kan er een daling van de bloedsuikerspiegel ontstaan. De darmflora is
beschadigd en daardoor raakt ons afweersysteem verzwakt. Hypoglykemie kan dan ook ontstaan
door een intolerantie voor gluten en is een voorloper van diabetes.
Diabetes
Zo'n 800.000 Nederlanders hebben diabetes. Ongeveer 250.000 hiervan weten dit niet. Steeds
meer mensen krijgen suikerziekte. Zelfs jonge kinderen lijden vaak al aan deze ingrijpende
functiestoornis in de stofwisseling, waarbij er een tekort aan insuline ontstaat. Diabetes
is een vervelende kwaal waarbij de bloedsuikerspiegel instabiel is, met de nodige
psychische en lichamelijke klachten als gevolg.
Artsen schrijven vaak medicijnen voor of
dienen de patiënt een injectie toe om het tekort aan insuline aan te vullen. Helaas
kijken zij te weinig naar het voedingspatroon van de patiënt en doen ze geen onderzoek
naar eventuele voedselintoleranties, zoals de overgevoeligheid voor gluten.
Oorzaken van diabetes
Een van de belangrijkste oorzaken van diabetes is de consumptie van granen. Ook ongezonde
leefgewoonten, zoals te weinig beweging en te veel stress kunnen leiden tot suikerziekte.
Diabetes wordt niet voor niets een welvaartsziekte genoemd.
Verder blijkt uit het onderzoek door Tessa
Greijdanus van de Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid van het Universitair
Medisch Centrum Groningen (UMCG) dat er een genetisch verband bestaat tussen een
glutenintolerantie en het ontstaan van diabetes.
Een ander onderzoek in Denemarken (Diabetes
Care, november 2006) toont aan dat 1 op de 8 kinderen met jeugddiabetes ook coeliakie
heeft. Ze verdragen dus geen gluten. De onderzoekers pleiten voor meer controle op
coeliakie bij kinderen met diabetes. Coeliakie komt bij mensen met diabetes naar
verhouding bijna twee keer zo vaak voor als bij mensen zonder diabetes. Ook is bekend dat
bij kinderen met het downsyndroom vaker coeliakie en diabetes voorkomen, omdat er sprake
is van een verstoord afweersysteem. Kinderen met dit syndroom worden daarom vaak al bij de
geboorte getest op coeliakie en diabetes.
Levend voedsel
Een goede gezondheid is het meest dierbare wat een mens kan bezitten. Bij ziekte is de
kwaliteit van het leven een stuk minder. Ziekte komt door de mond, zegt een Chinees
spreekwoord. Daarom is het goed om ons voedingspatroon aan te passen. Voorkomen is
tenslotte beter dan genezen. Om goed te functioneren heeft ons lichaam natuurlijke,
plantaardige voeding nodig, die vrij is van schadelijke toevoegingen.
Raw food ofwel levend voedsel bestaat uit:
fruit, groenten, noten, pitten, kiemen en zaden in de natuurlijke vorm, dus rauw en
onbewerkt. Levend voedsel is glutenvrij, plantaardig, rijk aan vezels en bij voorkeur
biologisch. Daarom wordt het door vele voedingstherapeuten aanbevolen om de kans op
diabetes en andere ziektes te voorkomen en een optimale gezondheid te bevorderen. Ook goed
kauwen en langzaam eten zijn van het grootste belang. Het is raadzaam om op vaste tijden
te eten. Je kunt beter zes kleine maaltijden nemen in plaats van drie grote, omdat de
bloedsuikerspiegel dan minder schommelt. Het is heel belangrijk om vroegtijdig
voedselintoleranties op te sporen.
Het verdient aanbeveling dat er op
basisscholen gezondheidslessen worden gegeven, zodat kinderen vertrouwd raken met gezonde
voedings- en leefgewoonten. Jong geleerd is oud gedaan.
Nog een tip
Als je denkt dat je een glutenintolerantie hebt doordat je darmklachten hebt, vermoeid
bent, last hebt van bloedarmoede, botontkalking of een depressie, laat je dan testen op
coeliakie. In eerste instantie kun je naar je huisarts gaan voor een doorverwijzing naar
de gastro-enteroloog. Aan de hand van een bloedonderzoek, een aantal vragen en eventueel
een darmbiopsie kan de arts een diagnose stellen. Voor meer informatie kun je terecht bij
de coeliakievereniging ( www.coeliakievereniging.nl
). Aan deze vereniging is ook een diëtiste verbonden. In de syllabus kun je meer
informatie vinden over glutenintolerantie. In het Nieuw Leven receptenboekje vind je
recepten van plantaardige gerechten. Deze zijn vrij van gluten en arm aan biogene aminen.
Voor meer informatie over de boeken verwijs ik je naar de website.
Didy van de Veer
voedingsadviezen
www.levendvoedsel.nl
didyvandev@yahoo.com
